Okutan Davletov, NükhetDavletov, Timur2025-05-032025-05-032022Okutan Davletov, N. & Davletov, T. B. (2022). “İnsan ve Çevre İlişkisi Bağlamında Türk Şamanizmi”. Prof. Dr. Metin Ekici Armağanı Cilt 1-2-3 içinde (ss. 1223-1235). Ed. Prof. Dr. Selami Fedakar, Doç. Dr. Muvaffak Duranlı. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.https://hdl.handle.net/20.500.12695/3402Bu çalışmada çevrecilik meselesi ve çevre felsefesi, Türklerin en eski inanç sistemi olan ve Kam inancı, Kamlık, Şaman dini veya Şamanlık gibi adlarla da karşılanan, ancak bununla birlikte Türkoloji ve sosyal bilimlerde din olup olmadığı, ayrıca Türklerle ilgisinin bulunup bulunmadığı konusunda tartışmaların sürdüğü Şamanizm bağlamında irdelenmeye çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda hem kadim bilgelik ürünü olan ve sözlü kültür yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşan Türk Şaman mitolojisinden hem de Türklerin kendi yazılı belgelerinden örnekler verilmektedir. Ayrıca bu bildiri içerisinde Batılı ve Doğulu tarihî kaynaklar da takip edilerek konuyla ilişkilendirilebilecek motifler üzerinde durulmaktadır. Türkiye Türkolojisinde olduğu gibi farklı alanlarda ortaya koyulmuş İngilizce ve Rusça bilimsel literatürde de insan-çevre, insan-hayvan ilişkileri ya da insanın doğa içindeki konumu meselesinin Şamanizm üzerinden yeteri kadar incelenmemiş olduğu görülmekte, konuyla ilgili araştırmaların yetersizliği göze çarpmaktadır. Ancak Şamanizm, insanı varoluşun merkezine koymadığı gibi onu doğanın bir parçası olarak konumlandıran kadim bir inanç sistemi ve kültür olması nedeniyle söz konusu alan için kaynaklık yapabilecek özgün bir dünya görüşüne sahiptir. Nitekim son dönemde dünyada ve Türkiye’de Şamanizm konusunda akademik ve popüler seviyede merakın arttığı gözlemlenmektedir. Söz konusu bu ilgi artışı kendisini bilimsel araştırma ve tezlerde olduğu gibi edebiyat ve kültür yaşamında da göstermektedir. Bununla birlikte Şamanizm insanlığın modern tarihinde ilk kez Türkiye ve dünya üniversitelerinde ders olarak verilmeye başlanmıştır. Bununla ilgili hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Türk dünyası çapında ilk kez Türk Anadolu’sunda yükseköğrenim kurumlarında lisans ve lisansüstü düzeylerde müfredatta önemli gelişmeler gerçekleştiği tarafımızca tespit edilmiştir. Doğaya karşı insanlığın hiçbir zaman olmadığı kadar güçlü olduğu günümüzde Şamanizm’e yönelik ilginin artışının altında yatan dinamiklere de değinilmektedir. Modern insan, doğa ile kendisi arasındaki karşılıklı bağımlılık düşüncesine henüz ulaşmaya başlamışken geleneksel Şamanlığın yaşatıldığı toplumlarda bu anlayışın yaygın olması dikkat çekicidir. Nitekim Şamanizm kaynaklı bu felsefe en yalın haliyle, ünlü Rusyalı arkeolog ve halkbilimcilerden Mihail F. Kosarev’in Sibirya yerlisi Şaman toplumlardan aktardığı “Orman için kötü ve zararlı olan, bizler için de kötü ve zararlıdır” ifadesinde de görülebilmektedir. Konunun dünyada yeni sayılabilecek bir geçmişi olması sebebiyle Şaman inanç sistemi ve kültürü içerisindeki Türklerin çevrecilik ile ilgili bir terminoloji geliştirmemiş olmaları tahmin edilebilir bir durumdur. Ancak kavramın mevcut olmamasına rağmen Türk Şamanizmi ve mitolojisinde bu konu ile ilişkilendirilebilecek inanış ve uygulamaların önemli bir yere sahip olduğunu ifade etmek mümkündür.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessŞamanizm, Çevre, Türk ŞamanizmibookPart1,2,312231235