Atatürk ve Kitle İletişimi İçinde. Lozan Barış Antlaşması'na Diplomasi ve Müzakere Üzerinden Bir Bakış

Abstract

Millî Mücadele Dönemi Türk Dış Politikasına bakıldığında konu ile ilgili geniş bir literatür ortaya konulsa da özellikle iletişim disiplini çerçevesinde ele alınan çalışmaların yetersiz oluşu, konunun iletişim açısından değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Uluslararası halkla ilişkilerinde ortak çalışma alanlarından biri olan diplomasi, Millî Mücadele Döneminde Atatürk’ün yapmış olduğu iletişimsel boyuttaki diplomatik ilişkileri anlama açısından bize önemli veriler sunmaktadır. Tarihten bu yana ülkelerarası ilişkileri belirleyen geleneksel diplomasi anlayışı, hükümet görevlileri arasında alınan kararların halka duyurulması sürecini ifade etmektedir. Diplomasi sürecinin akışını belirleyen müzakere de yine konu dahilinde senkron incelenmesi gereken bir iletişim süreci olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle Türkiye’nin kuruluş yıllarından itibaren uluslararası diplomatik ilişkilerin gerçekleştirilmesi ve sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi, müzakere ve diplomasi kavramlarının doğru iletişim çerçevesinde ele alınmasıyla başarıya ulaşmıştır. Millî Mücadele dönemi Türk dış politikasına ait yapılan çalışmalar diğer ülkelerle olan yoğun iletişim çabasının da bir göstergesidir. Çünkü ülkenin uluslararası alanda tanınabilmesi ve yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen kendini kabul ettirebilmesi ancak ekili bir iletişim ile mümkün olabilmektedir. Bu çalışma, Atatürk’ün her koldan yürütmüş olduğu bu başarılı iletişim stratejisi ile Türk Devleti ve milletinin bugünlere kadar gelmesindeki iletişim stratejisini ortaya koymaktadır. Atatürk’ün lider, müzakereci vasfı ülkenin ve milletin bağımsızlık mücadelesini kazanmasında önemli bir rol oynayarak sömürgeci devletlere karşı bir başkaldırıyı ve kazanımı ortaya koymuştur. Atatürk’ün hem Doğunun hem de Batının kültürel özelliklerini çok iyi bilmesi, bir müzakerecinin en temel özelliklerinden olan yabancı dili aktif olarak kullanabilmesi iletişimin niteliğini belirlemiş ve diplomatik ilişkilerin bu bağlamda çok iyi tahlil edilmesini kolaylaştırmıştır. Bu noktadan hareketle hem Doğu hem de Batı kültürünün tanınması Atatürk’ün Türk Dış Politikasında başarılı olmasını sağlayan etkenler arasındadır. Aktif bir direnişin en önemli göstergesi olan Cumhuriyet Dönemi, Atatürk’ün izlediği iletişim stratejisine dair önemli veriler sunmaktadır. Buradan hareketle Cumhuriyet dönemi diplomasi ve iletişim stratejisi, Atatürk’ün önder kişiliğinin bir yansıması olarak belirtilebilir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda özellikle Lozan Barış Antlaşması’nın Türkiye açısından önemi oldukça büyüktür. Bu anlamda antlaşmanın içeriğine bakıldığında Türkiye’nin gerek diplomasi gerek iletişimsel yönden başarılı oluşu ve Batılı devletlerin sömürgeci hareketlerine karşı olan dik duruşu, Türk ulusunun kaderini büyük ölçüde belirlemiştir. Bu bağlamda çalışma içerisinde Cumhuriyet Dönemi’nde imzalanmış antlaşmalar arasından Lozan Barış Antlaşması iletişim açısından değerlendirilecektir.