İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme: Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz

Abstract

Ülkelerin bir arada iktisadi, kültürel, sosyal ve politik anlamda ilerleme sürecinde olması gelişmenin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden gelişmenin merkezinde yer alan insanın yaşam kalitesini belirlemek için literatürde genel geçerliliği olan eğitim, sağlık ve gelir göstergelerinin bir araya gelmesiyle insani gelişme endeksi elde edilir. Ekonomik büyüme için önemli bir girdi kabul edilen bu endeks yardımıyla ülkelerin birbirleri ile gelişme seviyeleri karşılaştırılır ve bilimsel açıdan tarafsız bilgiler elde edilir. Buradan yola çıkarak çalışmanın amacı, 1990-2021 zaman aralığında dünya bankası veri tabanlarından temin edilen 32 gelişmekte olan ülke için insani gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkiyi panel veri analiz yöntemini kullanarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda ise incelenen değişkenler arasında uzun dönemde bir eşbütünleşme ilişkisinin olduğu ve kısa dönemde nedensellik analizi ile çift taraflı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.