MR - Makale Koleksiyonu
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Güncel Gönderiler
Listeleniyor 1 - 10 / 10
Öğe YEREL ÜSLUPTA BİR YAPI; ÜRGÜP RÜŞTİYE MEKTEBİ(Niğde Üniversitesi, 2023) Dırık, AytülüOsmanlı İmparatorluğu’nun eğitimde modernleşme hareketleri içerisinde önemli bir yere sahip olan Rüştiye mektepleri zamanla Anadolu’da görülen en yaygın ve en önemli eğitim kurumlarından biri olmuştur. 1869 Maârif-i Umûmiye Nizâmnâmesi (Genel Eğitim Tüzüğü) sonrasında, II. Abdülhamid Dönemi’nde yaygınlık kazanan Rüştiye Mektepleri yapımı başkent İstanbul ile eş zamanlı olarak Anadolu’da yaygınlık kazanmıştır. Bu araştırmanın konusu 19. yüzyılda Konya Vilayeti Niğde Sancağı’na bağlı bir kaza konumunda olan Ürgüp yerleşiminde yapılmış olan Rüştiye Mektebi’dir. Yapı, Ürgüp Temenni Mahallesi’nde tarihi ve kentsel sit sınırları içerisinde yer almaktadır. İlk kurulduğunda Rüştiye statüsünde olan okul Cumhuriyet’in ilan edilmesi ile ilkokula dönüştürülmüştür. 2008 yılına kadar eğitim işlevini sürdüren yapı bu tarihten sonra restore edilerek konaklama (öğretmenevi) işlevi ile kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışma ile taşrada korunarak günümüze kadar gelmiş eğitim yapısına bir örnek olan bu yapının tarihi, mimari- sanatsal özellikleri ve geçirdiği değişiklikler anlatılmıştır. Kapadokya Bölgesi’nde kendine has yerel özellikler ve yerel malzeme kullanımıyla inşa edilen bu yapı bölgenin sivil mimari özelliklerini yansıtması açısından da önemlidir. Araştırmada yapı ile ilgili bilgiler detaylı olarak incelenmiştir. Ayrıca yakın çevrede yer alan diğer dönem yapıları ile karşılaştırma yapılmış değerlendirme ve sonuç bölümü paylaşılmıştır.Öğe Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi Eğitim Yapılarına Bir Örnek; Ürgüp Zafer İlkokulu(Mersin Üniversitesi, 2023) Dırık, AytülüTürk Mimarisinde II. Meşrutiyet döneminde başlayan ve Ulusal bütünlüğün sağlanmasında temel bir araç olan “Birinci Ulusal Mimarlık” üslubunda yapılmış birçok yapı bulunmaktadır. Bu dönemde Mimar Kemalettin yüzyılın ikinci yarısından 1930’lara kadar bu değişimlerde rol almış dönemin önemli mimarlarından biri olmuştur. Kemalettin Bey’in Evkaf Nezaretinde çalıştığı yıllarda tasarladığı yapıların önemli bir bölümünü okullar oluşturmuştur. Bu dönemde İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Anadolu’nun kasaba ve köylerinde yeni rejimin ideallerini temsil eden çok sayıda eğitim yapısı inşa edilmiştir. Osmanlı canlandırması niteliğindeki bu bina örnekleri daha çok 1920’li yıllarda Nafia Vekâlet’inin ürettiği prototip tasarıma göre yapılmıştır. Bu yapılar Hükümet tarafından da desteklenmiş milli duygularla hareket edilerek ulusun inşası için bütünleştirici, birleştirici ve ortak duygu yaratmayı sağlayan görsel bir güç olarak görülmüştür. Bu kapsamda çalışmada Birinci Ulusal Mimarlık döneminde ulusçuluk ideolojisi ile Anadolu’da yapılmış örneklerinden biri incelenmiştir. Kapadokya Bölgesi’nin önemli bir yerleşimi olan Ürgüp’te yapılan Zafer İlkokulu’nun tanıtılması ve ilk durumu göz önünde tutularak günümüzdeki korunma durumu değerlendirilmiştir. İşlev değişikliği ile günümüzde konaklama işlevinde kullanılan tescilli yapıda meydana gelen değişiklikler ve korunma sorunları da ele alınmıştır. Yapı dönem özelliklerine göstermekle birlikte, mahalle arasında yer alan küçük ölçekli, taşrada usta-çırak ilişkisi ve yerel malzeme kullanılarak yapılmış bir örnektir. Bu dönemin Ürgüp’teki ilk örneklerinden biri olan Zafer İlkokulu konumu ve mimari üslubuyla yerleşimde önemli bir yere sahiptir.Öğe KAPADOKYA BÖLGESİ OSMANLI DÖNEMİ DUVAR RESİMLERİ, KORUNMA SORUNLARI VE ÖNERİLERİ(Çankırı Karatekin Üniversitesi, 2023) Dırık, Aytülüİnsanlık tarihi içerisinde en erken dönemli kaya resimlerinden itibaren günümüz örneklerine uzanan süre içerisinde insanoğlunun yaratıcılığının kültürel bir aktarımı olan duvar resimleri dünya kültür mirasının önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu eserler yapıldıkları dönemlerin kültürel, sosyal, teknolojik ve ekonomik özellikleri açısından önemli bilgiler vermektedir. Duvar resimlerinin kasıtlı olarak veya kaza ile tahripleri kültür mirasının önemli bir kısmının kaybolmasına sebep olmaktadır. Araştırmaya konu olan ve Kapadokya Bölgesi 19. yüzyılda Anadolu’daki önemli merkezlerden biri olup burada yer alan Osmanlı Dönemi duvar resimleri zengin bezeme örnekleri sunmaktadır. Bu çalışmada Kapadokya Bölgesi yerleşimlerinden Nevşehir, Gülşehir, Avanos, Göreme, Ürgüp ve Mustafapaşa’daki konutlarda bulunan duvar resimlerinin güncel durumlarının belgeleme çalışması yapılmıştır. Ayrıca duvar resimlerinin eski ve günümüz durumları birlikte ele alınarak bir değerlendirme yapılmış korunma durumları tespit edilmiştir. Doğal veya insan eliyle yapılan bozulmalar üzerinden duvar resimleri koruma sorunlarına değinilmiştir. Gelecek kuşaklara aktarımı miras kapsamında çok önemli olan bu eserlerin korunması ve belgelenmesi bu çalışmanın temel amacıdır.Öğe Ürgüp Temenni Mahallesi Dokusu, Yapıları ve Korunma Sorunları(Sanat Tarihi Dergisi, 2022) Dırık, AytülüKapadokya Bölgesi’nin önemli yerleşimlerinden biri olan Ürgüp kenti tarihi neolitik döneme kadar dayanan eski bir yerleşimdir. Temenni Mahallesi ise bu tarihi kentin ilk yerleşim alanlarından biridir. Ürgüp’ün simgesi olan ve kentte önemli bir seyir terası konumunda bulunan Temenni Tepesi’nin eski bir kült merkezi olduğu da bilinmektedir. Ürgüp Temenni Mahallesi organik tüf kaya dokusu, cami, mescit gibi anıtsal yapıları, sokak dokusu, geleneksel sivil mimari yapıları ile farklı dönemlerin kültürel, sosyal ve fiziksel özelliklerini gösteren önemli bir doğal-kültürel miras alanıdır. Alanda kentsel doku bütünlüğü korumasına rağmen mahalle fiziksel ve sosyal birçok sorunla karşı karşıyadır. 3. Derece Doğal Sit Sınırı ve Kentsel Arkeolojik Sit Sınırı içerisinde kalan bu alanın korunmasının sürdürülebilirliği, alanın özgünlük ve görsel zenginlik işlevinin korunması önemli bir konudur. Çevre mirası olarak değerlendirilen Temenni Mahallesi’nin, mimari ve kentsel dokusu özelliklerinin korunması, alana özgü geleneksel yaşam kültürünün özgününe sadık şekilde onarılması ve yeniden işlevlendirilmesi önemli bir konudur. Bu çalışmada, Temenni Mahallesi’nin kentsel doku ve geleneksel konutlarının özellikleri ve korunma sorunlarının sunulması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında mahallenin özgün fiziksel ve sosyal özelliklerinin yanında günümüze dek geçirdiği süreç, dokusu ve konutlarının güncel durum ve sorunları da aktarılacaktır.Öğe 19. Yüzyılda Ürgüp’te Rumların Yaşadığı Mahallelerde Yer Alan Konutlar Üzerine Mimari Değerlendirme(Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2022) Dırık, AytülüKapadokya Bölgesinin önemli yerleşimlerinden biri olan Ürgüp, Nevşehir kent merkezinin 20 km doğusunda yer alır. Ürgüp yerleşimi tarih boyunca çok sayıda uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Tarihi Antik Çağ’a kadar uzanan bu yerleşimde, 1923 nüfus mübadelesine kadar Hristiyan ve Müslüman halk beraber yaşamıştır. Kapadokya Bölgesinde önemli bir nüfusa sahip olan Rum halk, arkalarında kültür mirası eserleri bırakarak göç etmişlerdir. Çalışmanın amacı, 19. yüzyılda Ürgüp yerleşiminde Rumların yaşadığı mahallelerde yer alan konutları sanat ve mimarlık tarihi açısından incelemek ve belgelemektir. Ürgüp yerleşiminin, iklim, doğal şartları, topografya, tarihi kent dokusu yanında Rumların kentle ilişkileri, sosyo-kültürel ve ekonomik durumları hakkında bilgi verilmiştir. Konutlar sanat ve mimari oluşum yönünden incelenerek 18 evin kataloğu hazırlanmıştır. İncelenen konutların plan özellikleri, cephe düzeni, bezeme özellikleri ve malzeme-teknik bakımından bir değerlendirmesi yapılarak bir sonuca varılmıştır. Çalışmada incelenen konutlar üzerinden belgeleme çalışması yapılarak konutların özgün durumları yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma ile bölgede hızla devam eden restorasyon ve onarım çalışmalarına bir altlık oluşturulmuş ve konutların yöresel özellikler taşıdığı, özgün değerleri ile ortaya konulmuştur. Bölgede daha sonra yapılacak olan koruma ve restorasyon faaliyetlerinde altlık veri oluşturacaktır.Öğe Geleneksel Sivil Mimari Doku Üzerinden 19. Yüzyıl Gayrimüslim Yapılarının İncelenmesi; Ürgüp Örneği(Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021) Dırık, AytülüSon yıllarda gittikçe yaygınlaşan konut mimarisine yönelik araştırmalarda, Anadolu’nun birçok yerindeki yöresel konut mimarisi örnekleri çeşitli açılardan incelenmiş, fakat Ürgüp gayrimüslim konutlarının incelenmediği görülmüştür. Kapadokya Bölgesinin önemli yerleşimlerinden biri olan Ürgüp, Nevşehir kent merkezinin 20 km doğusunda yer alır. Ürgüp yerleşimi tarih boyunca çok sayıda uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Tarihi çok eskilere dayanan bu yerleşimde, 1923 nüfus mübadelesine kadar Hristiyan ve Müslüman halk beraber yaşamıştır. Kapadokya Bölgesinde önemli bir nüfusa sahip olan gayrimüslim halk, arkalarında kültür mirası eserleri bırakarak göç etmişlerdir. Ülkemizde kültürel mirasımızın önemli bir parçası olan gayrimüslimlere ait geleneksel konutlar hakkında yapılmış araştırma sayısı azdır. Bu çalışmanın amacı, Ürgüp gayrimüslim konutlarını sanat ve mimarlık tarihi açısından incelemek ve belgelemektir. Çalışmada Ürgüp yerleşiminin, iklim, doğal şartları, topografya, tarihi kent dokusu yanında gayrimüslimlerin kentle ilişkileri ve sosyo-kültürel ve ekonomik durumları hakkında bilgi verilmiştir. Gayrimüslim konutları sanat ve mimari oluşum yönünden incelenerek 18 evin kataloğu hazırlanmıştır. İncelenen konutların plan özellikleri, cephe düzeni, bezeme özellikleri ve malzeme-teknik bakımından bir değerlendirmesi yapılarak bir sonuca varılmıştır.Öğe Geleneksel Ürgüp Evlerinde Giriş Kapıları Üzerine Bir Tipoloji Çalışması(KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ, 2022) Dırık, AytülüGeleneksel Ürgüp evlerinin, plan tiplerine bağlı olarak giriş kapılarının incelenmesi üzerine yapılan bu araştırma, Ürgüp’ün tarihi altı mahallesinde oluşturulan bir örneklem grubu ile gerçekleştirilmiştir. Yerleşimin sivil mimari dokusunda özellikle sokak siluetinde önemli yere sahip olan giriş kapıları, biçim ve detay özellikleri ile farklı örnekler sunmaktadırlar. Bu çalışmada geleneksel evlere ait giriş kapılarının genel özellikleri, malzemeleri, yapım teknikleri ve bezeme özellikleri detaylı olarak incelenerek bir tipoloji çalışması yapılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda ele alınan giriş kapıları, avlu kapıları ve doğrudan sokağa açılan kapılar olarak iki başlık altında incelenmiştir. Yerleşimdeki tarihi altı mahallede yapılan alan çalışmasında 81 kapı tespit edilmiştir. Bu kapıların ölçekli çizimleri, fotoğrafları, yer bilgileri ve özel olarak hazırlanan tablolar ile bir envanter oluşturulmuştur. Sonuç olarak bu çalışmada özgün değerlerini koruyarak günümüze ulaşan bu mirasın karakteristik özelliklerinin tespit edilmesi, belgelenmesi, korunması ve gelecek kuşaklara aktarımının sağlanması amaçlanmıştır.Öğe Amasya Kumacık Hamamının İlk İnşasındaki Planına Dair Bir Değerlendirme(2020) Yarar, SibelYerleşim olarak varlığı çok eskilere dayanan Amasya Türklerin Anadolu’ya hakimiyetinden sonra Danişmendli, Selçuklu ve Osmanlı idarelerinde yönetilmiş ve özellikle Osmanlı döneminde bir şehzade sancağı olarak oldukça gelişerek ayrı bir önem kazanmıştır. Farklı dönemlerden pek çok yapının yer aldığı Amasya’da bu yapılardan pek çoğu günümüze ulaşabilmiştir. Amasya il merkezi Bayezid Paşa Mahallesinde yer alan Kumacık Hamamının Ayas Ağa külliyesine ait vakıf defterinde 1495 yılında külliyeye gelir getirmek üzere ayrı bir yerde arazi satın alınarak inşa edildiği bilinmektedir. Hamam inşa sürecinden sonra farklı zamanlarda değişiklikler geçirerek günümüze ulaşmış bir yapıdır. Günümüzde kareye yakın planlı ve kubbeyle örtülü soyunmalık, dar bir koridor şeklinde düzenlenmiş düz tavanlı bir Ilıklık ve dört eyvanlı üç köşe halvet hücreli sıcaklık bölümünden oluşmaktadır. Yapının inşasından sonra üç bölümde de değişiklikler yapılmış, hamam gerek plan gerekse görünüş yönüyle günümüze farklı bir şekilde ulaşmıştır.Öğe 19. Yüzyılda Kurulan Rum Cemiyet ve Loncalarının Kilise-Okul Yapılarına Katkıları; Ürgüp Örneği(2021) Dırık, AytülüÇalışmada 19. yüzyılda önemli bir Rum yerleşimi olan Ürgüp’te cemiyet destekleri (1872-1909) ile faaliyetlerini sürdüren kilise ve okul yapıları ele alınmıştır. 19. yüzyılda Ürgüp ve çevresinde yaşanan işsizlik sorunu Rum halkın büyük şehirlere yönelmesine sebep olmuştur. Bu dönemde özellikle Kayseri, Mersin, İstanbul gibi büyük kentlere Rumların göç ettikleri bilinmektedir. Bu kentlerden İstanbul en fazla göçü alan şehir konumundadır. Rum Ortodoks göçmenler İstanbul’a farklı yollarla uyum sağlamışlardır. Kasaba ve köylerden göç eden topluluklar daha çok emekçi sınıflara eklenirken, şehirlerden gelen ve ticaretle uğraşan göçmenler ise tüccar ve esnaf loncalarına dahil olmaktaydı. Bu kapsamda Ürgüp’ten giden göçmenler kayıkçı, bakkal, havyarcı, şerbetçi gibi esnaf loncalarına dahil olmuşlardır. Bu meslek dallarına mensup göçmenler örgütlenerek kasabalarını unutmayarak hayırseverlik ve eğitim destekçisi olarak Ürgüp yerleşimine okul ve kilise yapıları için maddi- manevi destek olmuşlardır. Bu destekler ile bölgesel birliğe katkı sunarken aynı zamanda Rum cemaatinin işleyişine de destek olmuşlardır.Öğe Examining the Relationship Between Enclosure Ratio of Street and Skyline’s Complexity(2021) Akbarishahabi, LeilaThe urban design criteria significantly affect the visual quality of space. Enclosure and Complexity can be defined as two crucial urban design principles that affect the perceptibility and visual quality of space. This study aimed to offer an objective and perceptual evaluation method in assessing the street’s enclosure ratio. In the study, the street's enclosure ratio was evaluated via the street skyline's complexity. According to the study's hypothesis, as the street's enclosure ratio increases, the street skyline's complexity level decreases. For testing this hypothesis, the street images were selected from the London and Chicago cities. Firstly, the skylines of the streets were determined on images, and then, the fractal dimensions of skylines were calculated. Then, the street’s enclosure ratio and the factors that affect street skyline's fractal dimension were measured with a defined measurement system. Subsequently, the relationship between the street’s enclosure ratio and calculated street skyline's fractal dimensions was examined by regression analysis. As a result, it was determined that there is an inverse relationship between the street’s enclosure ratio and the street skyline’s fractal dimensions. As the enclosure ratio increases, the complexity of the skyline decreases. The decrease in the complexity level of the skyline weakens the visual quality and perceptibility of the street. In this study, the perceptual evaluation of the street’s enclosure ratio was examined with an objective method. This method can also be reinforced with a subjective evaluation and more precise results can be obtained. The obtained results can provide important clues to increase the visual quality and perceptibility of the streets. In perceptible spaces with high visual quality, feelings such as liking, trust, belonging and comfort develop in people. The fractal approach as an objective method is used widely for perceptual evaluation of the complexity level in cities. However, it was determined that very few studies examined the street’s enclosure ratio with the perceptual and objective evaluation method. Perceptual evaluations of the enclosure were generally made with subjective methods. This study offered an objective and perceptual evaluation approach for examining the street’s enclosure ratio.
