YBS - Bildiri Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.12695/1120

Listeleniyor 1 - 14 / 14

Bilimin İstatistiği: Bilimetri ve Türkiye'deki Bilimetri Çalışmalarının Bilimetrik Analizi
(Türk İstatistik Derneği, 2024) Karaman, Yunus Emre
Bu çalışma, bilimin nicel analizi olarak bilinen bilimetri yöntemlerinin temel ilkelerini ve Türkiye’de bu alanda yapılan çalışmaların bilimetrik analizini sunmayı amaçlamaktadır. Bilimetri, bilimsel yayınların sayısal analizine dayalı olarak bilimsel üretkenliği, etki gücünü ve bilimsel iş birliğini ölçmeyi hedefleyen bir disiplindir. Çalışmada, Türkiye'deki bilimetri çalışmalarının yaygınlık düzeyi, kullanılan yöntemler, konu başlıkları ve araştırmacılar arasındaki iş birliği ağları ele alınmıştır. Web of Science, Scopus ve Google Scholar gibi uluslararası veri tabanlarından elde edilen verilere dayanarak, Türkiye’de bilimetri alanında yapılan çalışmaların sayısı, yıllara göre dağılımı, en çok atıf alan çalışmalar ve öne çıkan araştırma alanları ortaya konmuştur. Ayrıca, Türkiye'nin bu alandaki küresel bilimsel katkısı ve diğer ülkelerle iş birliği düzeyi de incelenmiştir. Bu çalışma, Türkiye'nin bilimsel performansının küresel ölçekte daha iyi anlaşılmasına ve gelecekteki politika geliştirmelerine katkı sunmayı hedeflemektedir.
Orman Yangınlarına Etki Eden Faktörlerin Önceliklendirilmesi
(3rd International Disaster Management Congress, 2022) Tezcan, Burcu; Eren, Tamer
Afetlerin insanların üzerindeki etkisi büyüktür. Afet öncesinde ve sonrasında afet lojistiği çalışmaları iyileştirilip geliştirilmelidir. Özellikle ormanlar hem biyoçeşitliliğin gerçekleşmesi hem de çevresel dengenin sağlanması konusunda önemlidir. Ormanları tehdit eden orman yangınları ise; serbest bir şekilde yayılan canlı, cansız bütün varlıkların yok olması olarak tanımlanır. Oksijen, yanıcı madde ve ısının birleşmesi sonucu kimyasal reaksiyon oluşmasıyla orman yangınları meydana gelmektedir. Bu üç maddenin aynı ortamda ve uygun koşullarda olmasını, topografya, rüzgâr, yanıcı madde, nispi nem, hava ve sıcaklık gibi unsurlar etkilidir. Bu yüzden orman yangınları meydana gelmeden önce gereken önlemler alınmalıdır. Bu çalışmada orman yangınlarına sebep olan kriterler literatürdeki çalışmalar ve uzman görüşü dikkate alınarak 7 kriter belirlenmiştir. Bu kriterler yükseklik, eğim, cephe, kuru bitki örtüsü, biyokütle yoğunluğu, hava sıcaklığı ve nemdir. Kriterlerin ağırlıklandırılması Pisagor Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (PBAHP) ve Analitik Ağ Prosesi (AAP) yöntemi ile çözülüp karşılaştırılması yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmanın uygulamasında PBAHP ve AAP yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular: Bu çalışmada orman yangınlarına sebep olan 7 kriter dikkate alınarak PBAHP ve AAP yönteminden sıralama hesaplanmıştır. Bu iki sıralama sonucunda kuru bitki örtüsü orman yangınlarına en fazla etki eden kriter olarak belirlenmiştir. Sonuç: PBAHP ve AAP yönteminden elde edilen sonuca göre orman yangınları en fazla etki eden kriterin nem olduğu görülmüştür. Bu kriteri kuru bitki örtüsü, biyokütle yoğunluğu, eğim, sıcaklık, cephe, yükseklik takip etmektedir.
Orman Yangını Risk Değerlendirmesine Bulanık Bir Yaklaşım: Ege Bölgesi Örneği
(2022) Tezcan, Burcu; Pınarbaşı, Mehmet; Alakaş, Hacı Mehmet; Eren, Tamer
Orman yangınları serbest bir şekilde yayılan canlı, cansız bütün varlıkların yok olması olarak tanımlanır. Oksijen, yanıcı madde ve ısının birleşmesi sonucu kimyasal reaksiyon oluşmasıyla orman yangınları meydana gelmektedir. Orman yangınları, dünyanın Akdeniz iklim ekosistemlerinde ekolojik bozulmaların başlıca sebeplerinden biridir. Özellikle küresel iklim değişikliğinden dolayı orman yangınları daha tehlikeli hale gelmiştir. Bu nedenle orman yangınlarının en çok olduğu yerlerin başında Ege Bölgesi gelmektedir. Orman Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı 2020 verilerine göre Ege Bölgesi’nde 5611 hektarlık alanın yanmasına sebep olan 725 adet yangın çıkmıştır. Bu çalışmada Ege Bölgesi’nin orman yangını risk değerlendirmesi problemi ele alınmıştır. İzmir, Manisa, Kütahya, Uşak, Afyonkarahisar, Aydın, Denizli ve Muğla illeri alternatif olarak belirlenmiştir. Bu riskin değerlendirilmesindeki 7 kriter literatür araştırması ve uzman görüşü dikkate alınarak tespit edilmiştir. Bu kriterler maksimum sıcaklık, yangın sayısı, yangına duyarlı alan, nem, rüzgâr, bitki örtüsü ve eğimdir. Kriterlerin ağırlıklandırılması Pisagor Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (PBAHP) ve alternatiflerin önceliklendirilmesinde Pisagor Bulanık TOPSIS (PBTOPSIS) yöntemleri kullanılmıştır. Sonucun geçerliliği Bulanık COPRAS (BCOPRAS) yöntemi ile test edilmiştir.
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA İÇİN ÇAM İĞNELERİNİN ENERJİ ÜRETİMİNE OLANAK SAĞLAYAN KRİTERLERİN ÖNCELİKLENDİRİLMESİ
(2023) Tezcan, Burcu; Eren, Tamer
Ormanların büyük çoğunluğunda çam ağaçları vardır. Bu çam ağaçlarından düşen çam yaprakları oldukça yanıcıdır. Bu nedenle, bölgede orman yangınlarına sebep olmaktadır. Hem çevreye hem de sosyo-ekonomik fayda sağlayabilmek için bu yapraklardan yararlanılmalıdır. Bu yere düşen yaprakların enerji üretimi oldukça fazladır. Dolayısıyla çam iğneleri, kolay erişilmesi, düşük karbon salınımı, düşük maliyetli teknolojik müdahalelere olanak sağladığından dolayı önemli bir yenilenebilir enerji kaynağıdır. Uygun fiyatlı temiz enerji için çam iğnesine dayalı enerji üretiminden yararlanmak oldukça önemlidir. Çam iğnesinin yanıcılığı bir kaynak olarak kullanmak ekonomik olabilir. Aynı zamanda iklim değişikliğinin azalmasına ve yenilenebilir enerjiye olanak sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, briket tabanlı çam iğnesinden enerji üretilmesine sebep olan kriterlerin sıralaması elde edilmiştir. Bu kriterler; düşük bakım, iklim değişikliği, orman yangınını kontrol etme, bitki örtüsü, sera gazı, teknik müdahale ve çevre sorunlarıdır. Yöntem olarak, çok kriterli karar verme yaklaşımı olan Pisagor bulanık analitik hiyerarşi yöntemi kullanılmıştır. Yöntemden elde edilen sonuca göre düşük bakım kriteri ilk sırada yer almaktadır.
The Importance of White-Hat Hackers in Businesses
(2023) Küsbeci, Polathan
The rapid spread of internet use in today's digital world brings with it problems related to cyber threats and unethical behavior. In our daily life, we can perform almost all our transactions more quickly by accessing them online via digital platforms. With the change and development in information systems, information is increasing exponentially every day on the digital platform. The information represents one of the most important assets of an organization and becomes important in providing digital security both individually and institutionally. Sectors including private and public institutions operating in fields such as energy, communication, transportation, and health may be exposed to cyber-attacks from time to time. This is why computer security in the developing internet world is the most pressing concern for businesses and governments. Hacking is an expertise in any field that can be used for both ethical and unethical purposes. Situations experienced in security attacks in the cyber world can cause many problems in systems. While some use digital platforms legally, others can use them to steal or delete data from websites or databases, disrupt the system or take ransom by force without the owner's knowledge. Ethical hackers, also known as white hat hackers, protect against external attacks and aim to find and discover vulnerabilities in security systems. White hat hackers can act as an important shield in website, network, e-mail, password, and computer hacking by preventing attacks on the system. Therefore, ethical hackers provide legal security as hackers operating with good intentions. For this reason, it has become extremely important to apply an ethical hacking approach in preventing and combating cyber-attacks to ensure cyber security in institutions.
Cyber Security and the Remote Workforce
(4 th INTERNATIONAL ISTANBUL CURRENT SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, 2023) Küsbeci, Polathan
Son yıllarda Siber Güvenlik yaygın olarak kullanılan bir kavram olup günümüzde teknoloji temelli hayatımızın en kritik yönünü temsil etmektedir. Nesnelerin interneti (IoT), djital ikiz, büyük veri, 5G ve bulut bilişim gibi dördüncü sanayi devrimine öncülük eden temel teknolojiler çağında siber güvenlik oldukça yaygın hale geldi. İnternet ve bilgisayar ağlarında hızlı biçimde yaşanmakta olan gelişim ve değişim ile birlikte bireyler, toplumlar, kurumlar ve devletler birbirleriyle olan ilişkilerini dijital platformlar üzerinden daha hızlı biçimde gerçekleştirebilmektedir. Teknolojide yaşanan bu gelişme dijital sanayi devriminin yükselişinde önemli rol oynamakla beraber siber güvenliğin kullanılmasını ön plana çıkarmıştır. Son zamanlarda, birçok özel kuruluş ve devlet kuruluşu kablosuz iletişim teknolojilerindeki açıkların tehlikesiyle beraber siber saldırı sorunu ile yüzleşebilmektedir. Dijital dönüşüm ile birlikte fiziksel güvenliğin yerini günümüzde artık dijital güvenlik almıştır. Siber güvenlik, bilgi güvenliği açısından hayati bir öneme sahip olup bilgisayarların, yazılımların ve verilerin gizliliğinin bütünlüğünü ve kullanılabilirliğini olası dijital tehditlerden korunmasında önemli rol oynamaktadır. İnternetin gelişimi ve yaygınlaşması ile birlikte işlemlerimizi çevrimiçi olarak dijital platformlarda gerçekleştirebilme imkânı elde etmekteyiz. Artık her gün birbirimizi görmediğimiz hibrit veya tamamen uzaktan çalışma ortamlarında bulunmaktayız. Bu gelişmeler kurum çalışanlarını evden (uzaktan) çalışmaya yönlendirdi; evden çalışma yaygınlaşarak olağan hale gelmiştir. Uzaktan erişim sağlayarak faaliyetlerin sürdürülebilmesi hem zaman hem de maliyet açısından işletmelere büyük bir kazanç sağlamaktadır. Teknolojinin avantajlarının yanında dezavantajlarının da bulunacağı unutulmamalıdır. Siber saldırılar, bilgi güvenliğine yönelik potansiyel bir tehdidi temsil etmektedir. Bu dezavantajları önceden tespit ederek önlem alabilen kurum veya kuruluşlar başarıyı yakalayabilmektedir. Dolayısıyla siber saldırılara karşı güvenliğin sağlanması, bu dijital dünyada hem bireysel hem de kurumsal açıdan önemli hale gelmektedir.
HYBRID CLOUD: A NEW PARADIGM IN CLOUD COMPUTING
(2023) Küsbeci, Polathan
Cloud computing has made significant contributions to Big Data, Internet of Things (IoT), and many other advanced research fields in recent years. Cloud computing has become the next-generation paradigm of Information Technology. In this modern era, Cloud Computing is the current technology where people can share resources, services, and information between people who use the internet. With the spread and popularity of cloud storage moving more and more data to the cloud, cloud storage becomes a platform for both data sharing between devices and data backup in terms of data reliability. Cloud Computing is considered a promising paradigm, especially for the business sector today. A hybrid cloud is the integration of resources between private and public clouds, providing tremendous support in processing massive data on emerging IoT devices. Hybrid cloud computing enables organizations to make the most of both private and public cloud models. One of the main benefits is that it reduces operational costs. Hybrid cloud specifically shares the benefits of public and private cloud technologies, combining private on-premises cloud and public on-demand cloud. Organizations, cost, availability, etc. are increasingly adopting the cloud for its storage and computation due to various advantages. To accelerate this adoption, it is important to ensure the security and privacy of the cloud. The hybrid cloud is a solution that meets these security and privacy requirements. The Hybrid Cloud environment is a promising area of research given the greater flexibility and agility it provides businesses to migrate workloads and applications to the cloud as business requirements and budgets fluctuate.
ÜLKELERİN İNOVASYON PERFORMANSINA GÖRE KÜMELENMESİ; ENTROPI, COPRAS VE ARAS YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ
(Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2022) Eren, Hande; Gelmez, Emel
Hızla değişen ve teknolojinin günden güne önemini artırdığı küresel rekabet ortamında ülkelerin rekabet gücünü artırabilmeleri ve sürdürebilmelerinde yenilik önemli bir faktör olarak değerlendirilmektedir. Yenilik ve AR-Ge faaliyetlerine yapılan yatırımlar ve iyileştirmeler ülkelerin kalkınmaları üzerinde de etkin bir rol oynamaktadır. Bu yüzden gerek mikro ve gerekse makro düzeyde yenilik performansı ölçümü önem arz etmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Küresel İnovasyon İndeksi (Kİİ) (2021)’nde yer alan 132 ülke 7 kritere göre COPRAS ve ARAS yöntemlerine göre sıralanmıştır. Yenilik performansına göre ülkelerin sıralanmasında öncelikle ENTROPİ ağırlıklandırma yönteminden faydalanılmıştır. Yenilik performansı sıralamasının ardından indekste yer alan 132 ülke inovasyon göstergeleri açısından kümelere ayrılmıştır. Kümeleme analizi WEKA programı aracılığı ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda COPRAS ve ARAS yöntemlerine göre inovasyon göstergeleri açısından en iyi sıralamaya sahip ülkeler İsviçre, İsveç ve ABD olurken son sırada yer alan ülkeler ise Benin, Gine ve Angola olarak tespit edilmiştir. Aynı zamanda bu ülkelerin WEKA programı ile yapılan kümeleme analizi sonrasında 8 kümeye ayrıldığı tespit edilmiştir.
The Effect of the Metaverse on the Health Sector
(2022) Burak, Mehmet Fatih; Küsbeci, Polathan
Today, due to the metaverse gaining popularity and diversification of its use and purpose, in terms of states, institutions, individuals, etc., its usage potential is increasing. All kinds of innovations that can positively affect the health sector are important innovations that should not be ignored. Considering that the metaverse is an innovation and development that tends to be effective in many sectors, in order to benefit from the opportunities, it offers and can offer for the health sector, it is important to understand its potential impact, development, advantages and disadvantages. In this study, it is aimed to investigate the effect of the metaverse in the health sector in the light of studies in the international literature by researching the Web of Science, Scopus, Pubmed, Google Scholar indexes. As a result of the examination carried out for this purpose, it has been determined that the studies in the literature are mostly reviews, letters to the editor and similar studies, and there are few empirical and experimental studies yet. In addition, the metaverse of the studies in the literature is mental, psychological, cardiovascular, eye, tooth, mouth, etc. potential impact on health, medical therapy, rehabilitation, psychotherapy, telepresence, smart health, experience based health, etc. It has been understood to have many potential effects, such as its potential effect on supporting health issues, its potential effect on disease prevention, its potential effect on providing outpatient care, its potential effect on effective collaboration and knowledge sharing, its potential for advanced visualization for medical databases, its potential effect on improving health education of physicians and patients. In addition studies in the literature shows that there are a lot of potential impacts of the metaverse on psychological, cardiovascular, eye, dental, oral health etc. as well as on medical therapy, rehabilitation, psychotherapy, telepresence, smart health, experience-based health and similar issues, and on prevention of diseases, and on providing outpatient treatment, and on effective collaboration and knowledge sharing, advanced visualization, and on medical databases, and on improving health education of physicians and patients.
The Impact of Data Mining in The Aviation Industry
(2022) Küsbeci, Polathan; Burak, Mehmet Fatih
It can be understood that this sector will be one of the indispensable and increasingly demanding sectors in the future, due to the advantage of time saving in transportation offered by aviation. Aviation is one of the sectors that benefit from very advanced technologies in the current situation and that should focus on continuous technological development for the future. The aviation industry is also one of the industries that need to be extremely sensitive to possible errors, which can have irreversible consequences in case of possible errors. For this reason, there is a necessity to carry out every operation in aviation in a way that preserves the temporal advantage, as well as in the maximum security. As it is in every commercial sector, the necessity of keeping customer satisfaction high is inevitable for companies that are competitive in the aviation sector. Therefore, it is necessary to make the data obtained for current and potential customers the most useful for aviation enterprises. Owing to advanced technologies used in aviation, fast and large numbers of data can be obtained. It is clear that it can be quite time-consuming to make this large amount of data useful by separating it without using technological opportunities. It is important that the data obtained in the aviation industry, which does not tolerate errors, can be used just in time, in the most effective way, and evaluated without being prone to errors. Utilizing data mining for large amounts of data in aviation can be very beneficial. With the emergence of big data, which is the building block of society, data mining constitutes an important place for institutions and organizations to make the right decisions. All institutions and organizations from aviation to health sector, from finance to insurance use data mining. Analyzing and classifying data from the big data pool and making it workable becomes more effective with data mining. Many changing and developing technologies such as artificial intelligence and machine learning are used in the data mining process as well as mathematics and statistical sciences. It is important to understand the importance of data mining well in order to understand today's needs and guide the future.
Augmented Reality and Virtual Reality Applications in Education
(2022) Küsbeci, Polathan
With the advent of Industrial Revolution 4.0, the rapid development and change in technology forms the basis of a new lifestyle. Augmented reality (AR) is used successfully in many sectors, one of which is education. Augmented reality (AR) and virtual reality (VR) have recently become popular research themes. For this reason, augmented reality has attracted the attention of both administrators and academics in recent years. Augmented reality technologies using virtual images have started to take their place in the education of Generation Z, the youth of the 21st century. Augmented reality is a technology that combines reality with virtual reality and is the most modern information visualization technology. Augmented reality places layers of digital information on top of the real world, providing exciting new opportunities to support learning anywhere. Augmented reality is an important technology for enhancing learning experiences because of its 3D virtual information display and interaction features. Augmented reality (AR) technology allows users to interact with virtual objects that integrate with the real world and appear in the same space in real time. There are tremendous benefits of using augmented reality technologies in educational environments, and students can have the opportunity to conduct their original research on the physical world more effectively and efficiently. Augmented reality makes it possible to see complex phenomena with the naked eye by superimposing visual components on material things. As a result, it encourages students to think in the education process, increases the level of understanding information and helps them to develop their research skills. The most important benefit of using augmented reality in education is its unique capacity to create interactive hybrid learning experiences that include physical elements and digital. Thus, augmented reality plays an important role in the formation of students' learning abilities such as communication, critical thinking and problem solving in the educational process. Virtual reality and augmented reality can bring significant changes not only to the daily life of society, but also to people's cognitive perception and imagination capacities, offering them the opportunity to experience and see what is not possible in the real world.
USE OF INTERNET OF THINGS TECHNOLOGY IN HEALTHCARE
(7. INTERNATIONAL CONFERENCE ON EVOLVING TRENDS IN INTERDISCIPLINARY RESEARCH & PRACTICES, 2022) Küsbeci, Polathan; Burak, Mehmet Fatih
Today, the continuous development of information and communication technologies in the digital transformation process leads to the emergence of new technologies. One of these technologies is the Internet of Things (IoT), which connects virtual and real world entities, thus enabling the connectivity of anything any time. Developments in artificial intelligence, cloud computing, cyber security and network technologies emerge as concepts that attract attention in almost every part of the society. Especially in recent years, thanks to the widespread use of the Internet and the increase of the Internet speed, the Internet of Things has an important role in enabling all devices to communicate with each other through a network. The Internet of Things has made its way into a variety of industries, including logistics, manufacturing, shipping, transportation and healthcare. IoT improves communication on the Internet not only between people, but also between objects. The IoT enables almost every electronic device, with its expandable Internet connection, to become a smart object. Health services, which start before the birth of individuals and continue throughout their lives, are one of the most essential needs of individuals. In healthcare, use of the IoT offers many advantages in the treatment of patients taking the necessary precautions by making early diagnosis. Thanks to the Internet of Objects, the data received from people outside hospitals, it becomes easier to immediately detect unexpected situations that may occur. Besides solving many problems, use of the IoT in the healthcare industry also helps analyze and even predict the health status of patients.
A Conceptual Study on Collar Classification in Employes
(2022) Küsbeci, Polathan; Urgan, Suzan
Jobs done using standard procedures have evolved over time into jobs that require different skills. In this transformation, blue and white collars were diversified with various colors. While blue and white collar works continue, various collar colors have emerged due to the nature of the works such as gray, pink, gold, green and virtual. Changes in production systems, pandemics, other factors that radically affect the ways of doing business, and the need to use scarce resources with a sustainable efficiency in response to the increasing population have revealed the situation of doing things with different skills. Jobs with different skills have brought along income differences. In this study, collar colors used in working life are discussed with their conceptual basis. In particular, the transition from blue and white collar to other colors has been revealed with its own dynamics. It has been observed that the jobs of blue-collar and white collar employees have evolved into jobs that require gray-collar employees with the combination of both skills. With digitalization, the necessity of gold and virtual collar workers has emerged. Within the framework of sustainability, green-collar employees were needed. The existence of pink-collar employees has also been conceptually revealed in the distinction of jobs done by men and women. In addition to these collars, other types of collars that have emerged with the requirements are also included in the study.
MULTİMOORA Yöntemi İle Lojistik Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Performans Analizi
(2021) Eren, Hande
Artan rekabet ortamında işletmeler, faaliyetlerini devam ettirebilmek için müşteri istek ve ihtiyaçlarını zamanında ve tam olarak karşılamak durumundadırlar. Bu doğrultuda lojistik hizmetleri müşteri taleplerine beklenen zaman ve kalitede karşılık vermede en temel rolü üstlenmektedir. Lojistik hizmetlerinin kesintisiz olarak sağlanabilmesi için firmaların performanslarının yüksek seviyede olması gerekmektedir. Bu çalışmada, 2019 yılı için “Fortune Türkiye” dergisinin açıkladığı ilk 500 firma içerisinde yer alan ve depolama, taşımacılık ve lojistik hizmetler alt sektöründe faaliyet gösteren 13 firmanın finansal performansları açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Analizde Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden MULTIMOORA yöntemi kullanılarak net satış, faiz vergi öncesi kar, aktif toplam, özkaynak, ihracat miktarı ve çalışan sayısı olmak üzere toplam altı kriter çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmada kriter ağırlıkları ENTROPI, CRITIC ve SD yöntemleri ile hesaplanmış ve her bir ağırlık yöntemi ile hesaplanan ağırlık değerleri MULTIMOORA yöntemi ile analiz edilerek firmalar finansal performansları açısından sıralanmıştır. Bu sayede kriter ağırlıklarının performans sıralamaları üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu analiz edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda üç yönteme göre en iyi finansal performansı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü göstermiştir. ENTROPI ve CRITIC yöntemlerine göre yapılan analizlerde son sırada yer alan firma Kühne+Nagel Nakliyat olurken, SD yöntemine göre son sırada yer alan firma Horoz Lojistik olmuştur.

Güncel Gönderiler