Cumhuriyet Devriminde Kadın Algısının Ülkü Halkevi Dergilerine Yansımaları

İnsanlar, kadın ve erkek olarak cinsiyetleri verili bir şekilde doğarlar. Cinsiyetlere toplumda üstlendikleri roller açısından bakıldığında oldukça geniş bir çeşitlilik mevcut olduğu görülmektedir. Cinsiyet açısından doğuştan gelen fıtri farkların değişmez olduğu düşüncesi kadınlar açısından olumsuz durum meydana getirmiştir. Kadın ve erkeğin toplumsal cinsiyet rollerinin değişip değişmeyeceği meselesi feminist literatürde sıkça kullanılan toplumsal cinsiyet kavramı ile karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda II. Meşrutiyet yıllarında kadınlar kamusal alana açıldıkça; cinsiyet sorunlarını tartışmaya, toplum hayatında ikincil konumlarını sorgulamaya ve hakları için mücadele etmeye başlamışlardır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda başlayan hak mücadelesinde en önemli gelişmeler Türkiye’de Cumhuriyet döneminde gerçekleşmiştir. Bu dönemde kadınların özel alandan çıkarak kamusal alana dahil edilmesi yönünde adımlar atılmış, Cumhuriyet devrimleriyle birlikte Türkiye’de kadınların; sosyal, ekonomik ve kültürel yaşantısı değişime uğramıştır. Yaratılmak istenen yeni/modern kadın algısı, pek çok alanda özgürlükler sunarken, ev içi alandaki konumlarının daha çok ön plana çıkartılması “annelik” misyonuna yapılan vurgu ile ataerkinin modern versiyonun hayata geçirildiği görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu andan itibaren modernleşme süreci, yeni rejim ve devletin kurumsallaşması için yoğun bir çaba harcanmıştır. Kadınlar yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin modern yüzünü oluşturmuş ve kadınlara Türkiye’nin modernleşmesinde önemli roller biçilmiştir. Tek partili dönemde faaliyet gösteren Halkevleri, ulusal birliğin sağlanması ve devrim ideolojilerinin benimsetilmesi amacıyla kurulmuştur. Halkevlerinin yayın organı olan ve 1933-1951 yılları arasında faaliyet gösteren Ülkü Halkevi dergisinde yazar kadrosu tarafından dönemin; dil, tarih, edebiyat, eğitim, fen, köycülük ve kadınlık konuları işlenmiştir. Dönemin iklimi ve cumhuriyetin modernleşmeci kadrosunun görüşlerinin yer aldığı Ülkü Dergisi bu dönemle ilgili yapılacak çalışmalara ışık tutabilecek önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır.

Bu çalışmanın temel amacı, Cumhuriyet devrimlerindeki kadın algısının (1933-1951 arasında) dönemin ideolojisinin gözlendiği yayın organı olarak Ülkü Halkevi dergilerine yansımalarını ortaya koymaktır.