Alnında Mavi Kuşlar Romanının Kentleşme ve Heterotopi Kavramı Üzerinden Okunması

Fransız filozofu ve sosyoloğu Lefebvre (1901-1991), 1970 yılında yayımladığı Kentsel Devrim eserinde şehir toplumundan kent toplumuna dönüşümü sorgulamıştır. Ona göre şehir toplumundan kent toplumuna geçiş henüz tamamlanmış değildir. Lefebvre çalışmasında, kent devriminin izini “heterotopi”, “izotopi”, “ütopya” kavramları ve “karşı karşıya koyma” eylemlerinin açımlamalarıyla sürmüştür. Bir bakıma Paris’i ve geçirdiği süreçleri kentin sokaklarında anlamaya ve anlatmaya çalışmıştır. Türk romancısı Aysel Özakın da Alnında Mavi Kuşlar (1978) eserinde 1970’lerin İstanbul’unu mercek altına almış, şehrin geçirdiği kentleşme evrelerini de gözler önüne sermiştir. İşte bu çalışma, Aysel Özakın’ın romanının mekânı olan İstanbul’a Lefebvre’in Kentsel Devrim’de ortaya koyduğu kentleşme ölçütleri çerçevesinde yaklaşımı amaçlamaktadır. Böylece, “kentleşme”, “kentlinin devrimi” ve “heterotopi” kavramlarıyla “karşı karşıya koyma” pratikleri üzerinden bir yeni İstanbul değerlendirmesine ulaşılması umulmaktadır. Türk edebiyatında bu alanda yapılan çalışmalarda benzer bir değerlendirmeye şimdiye kadar rastlanmamıştır. Makalenin ayrıca disiplinler arası bir inceleme olarak kentleşme sorunlarının çok yoğunlaştığı günümüzde sahaya yeni kapılar açacağına da inanılmaktadır. Lefebvre’in Kentsel Devrimi ile Aysel Özakın’ın Alnında Mavi Kuşlar romanı hemen hemen aynı zamanda yayımlanmıştır. Bu da şüphesiz incelemenin daha tutarlı bir çizgide ilerlemesini sağlamış, bu arada Türkiye’nin o dönemine de ışık tutmuştur. Zira Aysel Özakın, dönemin toplumsal olaylarını sıcağı sıcağına eserine taşımış, işçi ve kadın olmanın bütün sorun ve zorluklarını derinlemesine işlemiştir.