Orhon ve Uygur Metinlerinde Kültürün Şekillendirdiği Korku

Tecrübe eden insan, dış dünyadan algıladıklarını zihninde depolar. Zihinde depolanan veriler insanda yeni algılanacaklar karşısında bir duygu oluşturur. Öznel deneyimler sonucu bireyde oluşan duygular; yeni algılarla güçlenebilir, değişebilir ya da sönebilir. Ancak tamamen bireysel ve oldukça farklı bileşenlere sahip olan duygu kavramı, bireyler tarafından şekillendirilen toplumsal kültürde ortak bir kavrama da dönüşebilir.

Farklı bilim dallarında izaha çalışılan duygu kavramı konusunda kültürün etkisi yadsınamaz. Evrensel olarak kabul edilegelen temel duygular olduğu varsayılsa bile her kültürün kendine has duygu durumları ya da evrensel duyguların kültürel kodlara göre şekillenmiş farklı çıktıları olabilir.

Bu çalışmada öncelikle duygu kavramı disiplinlerarası bir yaklaşımla ortaya konulmuş, korku duygusunun diğer duygular arasındaki konumu tespit edilmiştir. Daha sonra Orhon ve Uygur dönemi metinlerinden hareketle temel duygulardan biri olarak kabul edilen “korku” duygusunu ifade eden fiiller tespit edilmiş, söz konusu fiiller bağlamlarıyla birlikte ele alınmıştır. Böylece eski Türk kültürünü yansıtan metinlerde “korku” kavramının hangi fiillerle, nasıl izah edildiği ve aynı duygunun Türk kültürünün ilk yazılı metinlerinde nasıl teşekkül ettiği ortaya konmaya çalışılmıştır.