Türk Kültüründe Toplumsal Cinsiyet Göstergelerinin Çizgi Filmlere Yansıması

Kültür, içgüdüsel ve biyolojik olmayıp bireyin yaşam içerisinde kazanmış olduğu alışkanlıklar bütünüdür. Geleneksel toplumlarda kültür aktarımı ailede gerçekleşirken zaman içerisinde kültürün yayılması kitle iletişim araçları ile sağlanmıştır. Televizyon kültür üretme aracına dönüşmüştür. Televizyon kanallarında yer alan çizgi filmler eğlence aracı olarak görülse de kadın-erkek rolleri karakterler aracılığı ile çocuklara aktarılmaktadır. Çalışmanın konusu, medyanın çocuklar üzerindeki etkisi göz önüne alınarak çizgi filmlerde birer gösterge değeri olarak yer alan toplumsal cinsiyet rollerinin tespit edilmesidir. Bu çalışmada Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Çocuk kanalında gösterimde olan iki farklı çizgi filmde bulunan toplumsal cinsiyete yönelik göstergelerin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik TRT Çocuk kanalında gösterimde olan “Elif’in Düşleri” ve “Aslan” isimli çizgi filmlerin onar bölümü olmak üzere toplam 20 bölümü incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemi kapsamında ele alınmıştır. Araştırmanın veri toplama kaynağı TRT Çocuk kanalında 2 Aralık 2023-20 Ocak 2024 tarihlerinde yayına devam ettiği belirlenen Türk yapımı çizgi filmlerden ana karakteri bir kadın olan “Elif’in Düşleri” ve ana karakteri bir erkek olan “Aslan” isimli çizgi filmlerdeki toplumsal cinsiyet rollerinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Kültür ile toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Çalışma bu alandaki boşluğu doldurmayı da amaçlayarak çizgi filmlerdeki karakterlere yönelik toplumsal cinsiyet rolleri kapsamında Roland Barthes’ın düzanlam-yananlam kuramı ile ele alınıp göstergebilimsel olarak analiz edilmiştir. Bu araştırma, çizgi filmlerde toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının varlığını ortaya çıkarmıştır. İncelenen Türk yapımı çizgi filmlerde geleneksel toplumsal cinsiyet olgularının bulunduğu tespit edilmiştir.