Çevreci Düşüncede ‘Yazar ve Başkalaşım’ Berci Kristin Çöp Masalları ve Zamansız Odağında Anlatı Mesafesi
Yükleniyor...
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İdeal Kültür Yayıncılık
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Anlatı mesafesi, anlatıcının kurmaca eserdeki ögelere olan uzaklığını ifade eder. Bu uzaklık edebî metinde ‘diegesis’ ve ‘mimesis’ terimlerini ölçüt alarak anlatan ile tecrübe eden arasındaki zamansal ve psikolojik mesafeyi sorgular. ‘Diegesis’ anlatma, ‘mimesis’ de gösterme odaklı anlatım biçimleridir. ‘Anlatma’ ve ‘gösterme’ ise dolaylı veya doğrudan olan söylem teknikleriyle yazarın tercihlerini okura yansıtır. Latife Tekin Berci Kristin Çöp Masalları’nda ‘kamera gözüyle anlatma’dan yararlanır. Olayları dışsal olarak yansıtır. Heterodiegetik (öykü-dışı) anlatmanın nötr biçimini kullanması bakımından önemlidir. Bu yaklaşım doğrudan söyleme izin vermemesine rağmen büyülü gerçekçi bir metnin anlatımına fırsat tanır. Böylece yazarın, gerçeğin başkalaşımına yönelik yaklaşımına da belirleyici olur. Aynı yazarın Zamansız romanında yine büyülü gerçekçi üslup kullanılır. Ayrıca eserde ‘figural anlatma’yla ‘yetkili yazar’dan uzaklaşılır. Ancak Latife Tekin’in anlatılarında ‘sıradan beşerî kısıtlamalar’dan soyutlanmış karakterleştirme ve anlatı sesi hâkimdir. Bu da çevreci düşünce odağıyla ilişkilendirilebilir görülmüştür. Özellikle Zamansız adlı romanın yazılma zamanı göz önünde bulundurulduğunda, bu romanın Berci Kristin Çöp Masalları romanındaki üsluptan farklı olmasının sebebi anlaşılır. Pandemi döneminde karantinada olan insanın yani evde kalanın ve çevrede kalanın arasındaki bağın zayıflamasıyla çevrenin başkalaşması söz konusu olmuştur. Çevrenin başkalaşımı gerçekliğin/insanın ilişkilendirdiği dünyanın dönüşümü üzerine de düşündürmüş ve yazar kendi yazım deneyimini ‘birlikte-oluş’ konusuyla kurarken yeni bir dil oluşturmaya yönelmiştir. Bu dil Zamansız’da insan olmayanın bilincini, insan olanın duyumsayabildiği uğultuyla anlatabilmiştir. Berci Kristin Çöp Masalları’nda ise beşerî olmayan doğayı koruma vurgusu edilgen bir üslupla ifade bulmuştur. Üslubun yanı sıra organizmaya bakış Zamansız’da canlımerkezci eşitliğe dönüşmüştür. Çalışmada radikal bütüncülüğe geçiş, edebî türün melez özellikleri üzerinden sorgulanacaktır. Çünkü yazarın kendini ve okuru konumlandırdığı ‘derin ekoloji’ son eseri olan Zamansız’da diyalojik (çoksesli) bir metin kurmasını sağlamış; ‘başka dil’ ile bütün söylemleri kapsayabilmiştir. Böylece yazarın çevreye yönelik farkındalığından, insan olmayanlarla karışmışlığının bilincine varmasına kadarki başkalaşımını, çevreci edebî eleştiriyle metinler üzerinden keşfetmek hedeflenmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
çevre, anlatı mesafesi, birlikte-oluş, söz-merkezcilik, Latife Tekin
Kaynak
Türk Edebiyatında Çevreci Düşünce
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Oylubaş Katfar, Duygu, Çevreci Düşüncede ‘Yazar ve Başkalaşım’ Berci Kristin Çöp Masalları ve Zamansız Odağında Anlatı Mesafesi, Türk Edebiyatında Çevreci Düşünce, Editör:Halil İbrahim ÜNSER, İdeal Kültür Yayıncılık,ISBN:978-625-8375-16-9, s. 167-185.
