Siyasetnamelerdeki İdari Unvanların Toplum Dilbilim Merkezli Kavramsal Analizi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş.
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
1000 yıllık devlet geleneğine sahip olan Türk milletinin yazılı kültüründe Siyasetnameler önemli bir yazın türü olmuştur. Orhun Abidelerinden başlayarak süregelen bu yazılı gelenek; devletlerin siyasi ve içtimai hayatını, sosyokültürel ve ekonomik durumlarını, devlet-millet ilişkisini konu edinmeleri bakımından sadece edebi bir tür değildir. Siyasetnameler, icra edildikleri dönemde bulunan fikir sahiplerinin ve halkın devlet ve siyaset ile ilgili düşüncelerini, serzenişlerini hükümdara veya siyaset ehillerine aktarmak için tercih ettikleri bir tür olmuştur. Bu noktadan bakıldığında siyasetnamelerin sosyolojik birer eser olduğu fikrini de çıkarabiliriz. Siyasetnameler ekseriya hükümdarlar için kaleme alınmış eserlerdir. Çünkü bu eserlerin esas konusu devlet yönetimidir. Bütün siyasi güç ve yetki yöneticinin elindedir. Bu nedenle siyasetnamelerde yöneticilere öğütler, telkinler, ahlaklı ve faziletli olmanın faydaları, bir yöneticide olması gereken erdem ve adalet anlayışı gibi konular işlenmektedir. Bu konular dikkate alındığında siyasetnamelerin dil ve toplum temelli bir özellik taşıdığını söylememiz mümkündür. Hem konu içeriği hem de yazılış amaçları bu yazın türünü toplumsal konuların işlendiği ağır siyasi metinler haline getirmişlerdir. Ayrıca bu eserlerin devletin ileri gelen yöneticilerine, padişahlarına, hükümdarlarına sunulması ve eserin hitap ettiği kitlenin statüsünün farklı olması hususları birlikte değerlendirildiğinde sıradan bir dil ve üslup içermediği görülecektir. Halk ve yönetici gibi iki kutup arasında bulunan bu eserlerin her devlet ve millete göre farklı birtakım unsurları vardır. Ahlak, adalet, siyaset, ekonomi gibi toplumsal konular evrenselliklerinin yanı sıra icra edildikleri kültürlerin, kaleme alındıkları dillerin farklı yönlerini de içerdiğinden, bu özellikler eserlere mikro özellikler olarak yansımaktadır. Bu yansımaları dikkatle değerlendirdiğimizde ise eserlerin üslup özelliklerindeki farklılıkların toplum temelli olduğu görülmektedir. Bu çalışmada siyasetnamelerde yöneticiler için topluluklara göre değişik biçimlerde kullanılan unvanların toplum dilbilim yönüyle değerlendirilmesi yapılacaktır. Daha önce de dile getirdiğimiz gibi siyasetnameler dil ve toplum temelli bir bakış açısıyla icra edilmiş eserlerdir. Dolayısıyla yöneticiler için kullanılan hitap ve adlandırmalar bağlı bulunduğu kültürün ve milletin dile yansıttığı düşünceleri ile ortaya çıkmıştır. Örneğin, söz konusu edebî türe genel olarak bakıldığında bir kısmında yöneticiler için “padişah” sözcüğü kullanılırken diğerlerinde “hükümdar” Türkçe yazılanlarında ise “İlig” sözcüğü kullanılmaktadır. Aynı siyasi derecedeki mevki ve makamlar için farklı adlar kullanılmasının nedeni toplumun bakış açısıyla veyahut toplum üzerinde bırakılan etkiyle değerlendirilebilir. Bu etkinin dile yansımasındaki farklılık ise dil kullanımının toplumlar arasında ne gibi farklılıklar ile kullanıldığının bize başka bir boyutunu gösterecektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Dili, Siyasetname, Toplum Dilbilimi, Gösterge Bilim, Anlam Bilimi
Kaynak
Yunus Emre Mehmet Akif Armağanı Türk Dili Araştırmaları-2
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Gökkaplan, Y. (2021). Siyasetnamelerdeki İdari Unvanların Toplum Dilbilim Merkezli Kavramsal Analizi. Yunus Emre Mehmet Akif Armağanı Türk Dili Araştırmaları-2. s. 335-349. Ankara: Akçağ Yayınları
