Türkiye’nin Taraf Olduğu İklim Anlaşmalarının Karşılaştırmalı Analizi ve Olası Etkileri

Son yıllarda, çevresel kaynakların etkin yönetimi ve iklim değişikliği etkilerinin azaltılması yönünde uluslararası düzeyde, birçok ülkenin katılımı ile sonuçlanan farklı anlaşmalar ve sözleşmeler ortaya konulmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’nin de taraf olduğu, yürürlüğe girmiş iklim anlaşmalarının karşılaştırmalı analizinin yapılması ve aralarındaki farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi olarak literatür tarama ve içerik analizi yöntemi kullanılmış, 1985 Ozon Tabakasının Korunması için Viyana Sözleşmesi, 1987 Ozon Tabakasını İncelten Maddeler İlişkin Montreal Protokolü, 1987 BMİDÇS, 1997 Kyoto Protokolü ve 2016 Paris ve 2021 Glasgow İklim Anlaşmaları değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma konusu olan protokol, anlaşma ve sözleşmeler genel esasları ile incelenmiş ve birbirleri ile kıyaslanarak karşılaştırmalı analizleri yapılmıştır. Böylece, önemli hususlar ve maddeler içeren bu anlaşma/sözleşmelerin karşılaştırmalı analizi yapılarak iklim değişikliği ile mücadelenin uluslararası hukuk alanındaki gelişme düzeyi ortaya konulmuştur. Karşılaştırma sonucunda her bir sözleşmenin bir öncekinden daha kapsayıcı olduğu ve daha bağlayıcı kurallar içerdiği tespit edilmiş ve iklim değişikliği ile mücadelede uluslararası iş birliğinin arttığına dair bir sonuç gözlemlenmiştir. Ayrıca, sera gazlarının emisyonunun azaltılması, iklim değişikliğinin hafifletilmesi için gerekli ancak yetersiz bir önlem olarak düşünülmekte, bunun yanı sıra, daha başarılı bir adaptasyon süreci için sosyal ve davranışsal düzenlemelere de ihtiyaç olduğu ön görülmektedir.