Havayolu Operasyonel Maliyetlerini Etkileyen Faktörlerin Analizi

Bu çalışmada uçuş başına operasyonel maliyet ile yakıt gideri, bakım gideri, doluluk oranı, personel gideri, ortalama filo yaşı arasındaki ilişki Türk Hava Yolları'na yönelik olarak Johansen eşbütünleşme analizi ile araştırılmıştır. Çalışmanın veri setinde 2009- 2019 yılları arasında çeyreklik bazda 44 gözlem yer almaktadır. Çalışmada bağımlı değişken olan uçuş başına operasyonel maliyet ve bağımsız değişkenleri oluşturan yakıt gideri, bakım gideri, doluluk oranı, personel gideri, ortalama filo yaşı arasında uzun dönemli bir dengeyi ifade eden eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında oluşturulan eşbütünleşme denklemi ile bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında uzun dönemli ilişki ortaya konulmuştur. Çalışmanın bulgularına göre, Türk Hava Yolları’nın gerçekleştirdiği her bir uçuş başına hesaplanan operasyonel maliyetini en çok etkileyen değişkenin doluluk oranı olduğu saptanmıştır. Doluluk oranında %1’lik artış uçuş başına operasyonel maliyetlerde %1,40 oranında artışa neden olduğu tespit edilmiştir. Diğer yandan uçuş başına operasyonel maliyetler üzerinde ortalama filo yaşının %1,12; yakıt giderlerinin %0,48; bakım giderlerinin %0,44; personel giderlerinin %0,28 artışa etki ettiği gözlenmiştir. Johansen eşbütünleşme analizi sonrasında bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında uzun dönemdeki ilişkide kısa süreli dalgalanmaları tespit etmek için kurulan hata düzeltme modeline göre hata düzeltme katsayısı -0,30 olarak saptanmıştır. Buna göre tespit edilen katsayı 0 ile -1 arasında olduğundan değişkenler arasında kısa süreli dalgalanmaların uzun dönem dengesini yakınsayacağı ortaya konulmuştur.