Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri Arasında Haşhaş Krizi

Türkiye için önemli bir tarımsal ürün olan haşhaş bitkisi, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye arasında bir dönem sorun olmuştur. Türkiye Cumhuriyet’i on yıllar boyunca haşhaş ekimi konusunda ABD’nin yersiz, baskıcı ve tehditkâr ithamlarına maruz kalmıştır. Bu durum iki ülke arasında diplomatik bir krize yol açmıştır. Amerikan tarihinde hep sorun olmuş olan afyon kullanımının yaygınlaşmasında ABD, Türkiye’yi hedef alarak ülkesine giren afyonun büyük bir bölümünün Türkiye’den sokulduğunu iddia etmiştir. Hâlbuki Türkiye’nin uluslararası alanda afyon piyasasındaki rolü yok denecek kadar azdı. 1969 seçimlerinde iktidara gelen ABD Başkanı Richard Nixon Türkiye’ye uyguladığı baskı ve tehditler sonucunda haşhaş ekimini sonlandırmıştır. Hakikat ise Çin, Afganistan ve “Altın Üçgen” denilen bölgede üretilen afyon, ABD’ye sokuluyordu. Altın üçgen Güneydoğu Asya’da yer alan bir bölgeyi ifade eder. Bu bölge Laos, Tayland ve Burma’nın birleşim noktasında bulunur. Bu bölge özellikle uyuşturucu geliri sağlayan afyon üretimin yoğun olduğu bir alan olarak bilinir. Altın Üçgen’in ABD ile ilişkisi, özellikle Soğuk Savaş sürecinde CIA’in bu bölgede anti-komünist mücadele kapsamında bazı grupları desteklediği iddiaları güçlü şekilde yer almıştır. Ne ilginçtir ki ABD, Türkiye de haşhaş ekimini yasaklattıktan sonra kendi ülkesinde çiftçilerini haşhaş ekimi konusunda teşvik etmiştir. Yasağın ardından çiftçiler, ekonomik olarak zorlu bir dönemle karşı karşıya kaldılar. Üç yıl aradan sonra Türkiye ulusal bağımsızlık doğrultusunda hareket ederek haşhaş ekim yasağını kaldırmıştır. Türkiye-ABD arasında gerçekleşen haşhaş krizi Türkiye’deki siyasi, ekonomik ve toplumsal durumu derinden etkilemiştir.