OECD ve Legatum Refah Endeksi Verileri Işığında Türkiye’nin Sosyal Devlet Sınıflandırmasındaki Yeri ve Durumunun Tespiti

Sosyal (refah) devlet anlayışı, genel olarak toplumsal adaletin ve refahın yükseltilmesini amaçlayan bir devlet modelidir. Bu model, küresel ve bölgesel dinamiklerin doğrudan ve/ya dolaylı etkileri yanında ülkelerin tarihsel, siyasal ve kültürel koşullarına bağlı olarak da farklı özellikler gösterebilmektedir. Bu çalışmada, sosyal devlet anlayışının, Türkiye örneklemi üzerinden gelişimi genel olarak ele alınmıştır. Türkiye’de uygulanan sosyal devlet politikalarının tarihsel süreçte ne düzeyde başarılı olduğu, küresel ölçekteki karşılaştırmalar ve uluslararası veriler ışığında değerlendirilmiştir. Buna göre çalışmada ilk olarak teorik ve tarihsel düzlemde sosyal devlet olgusu ele alınmakta ve daha sonra, OECD (1980-2021) ve Legatum Refah Endeksi (2007-2021) verileri ekseninde, karşılaştırmalı bir perspektifle Türkiye’nin sosyal devlet modellerinden hangisine dâhil olup/olmadığı ifade edilmektedir. Çalışmada, nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmış, OECD ve Legatum Refah Endeksi verileri Türkiye’ye özgü verilerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Türkiye’nin, yapılan çalışmaya göre “Liberal Refah Devleti Modeli, Muhafazakâr Refah Devleti Modeli, Sosyal Demokratik Refah Devleti Modeli ve Güney Avrupa Refah Devleti Modeli” sınıflandırmalarının herhangi birine dâhil olmadığı gibi sosyal devlet uygulamalarında da önemli eksiklikler taşıdığı görülmüştür. Özellikle son yıllarda önemli bir nüfus kesiminin sosyal güvencelerden yoksun olması, işsizlik oranlarının artması ve gelir dağılımındaki adaletsizlik, sosyal devlet olgusu bağlamında Türkiye’nin en önemli sorunları olarak öne çıkmaktadır. Öte yandan refah seviyesi yüksek ve sosyal devlet anlayışı güçlü olan ülkelerin aynı zamanda gelişmiş demokrasilere sahip olması, sosyal refah ile demokratik rejimler arasında da doğrusal bir ilişki olduğunu göstermektedir.