Üniversitelerin Akademik ve Yönetsel Açıdan Özerkliği 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası Dönemi Bağlamında Değerlendirilmesi

Üniversiteler ve toplumlar çoğu zaman istikrarsız ve değişken bir ilişki içinde olmuşlardır. Toplum hem kapsayıcı hem de dışlayıcıyken, üniversiteler; toplumu hem eleştiren hem de ona hizmet eden kurumlardır. Bu ilişki toplumsal gelişim için önem verilen bir ilişkidir. Üniversiteler geniş kapsamlı yapıları ile en ilgi çekici kurumlar arasında yer almaktadırlar. Sadece ülkemizde değil, tüm dünyada tüm yükseköğretim reformları büyük toplumsal olaylar veya değişimler sonrasında gerçekleştirilmiştir. Yaşanan siyasi gelişmeler sonrasında üniversitelerin verdikleri tepkiler, toplumsal şekillenmeyi sağlamaktadır. Üniversitelerin bu denli bir etkiye sahip olabilmeleri üniversitelerin özerkliği kavramı üzerinde yoğunlaşılmasına sebep olmuştur.

Ülkemizde üniversitelerin özerkliği konusu yaşanan siyasal gelişmeler sonrasında hazırlanan Anayasalar ile şekillenmiştir. Üniversitelerin özerkleşmesine yönelik yasal düzenlemeler, yaşanan siyasi olaylar sonucunda farklılaşmış, yapılan yeni düzenlemeler ile üniversitelerin özgürlüklerinin kapsamı her geçen gün biraz daha daraltılmıştır.

Üniversitelerin misyonlarını en iyi bir şekilde yerine getirebilmeleri için özerk bir yapıya sahip olmaları gerekmektedir. Bu çalışma da 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası ile başlayarak günümüze kadar üniversitelerin akademik ve yönetsel özerlik açısından değerlendirilmesi Türkiye’de yükseköğretimin tarihsel gelişimine ve geleceğine projeksiyon tutması bakımından önemlidir.

1961 ve 1982 Anayasası ile birlikte yükseköğretimi ilgilendiren yasama faaliyetleri, kalkınma planları raporu, kanun hükmünde kararnameler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi gibi dokümanları kapsayan çalışmada, üniversitelerin Akademik ve Yönetsel Açıdan Özerkliğinin 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası Dönemi Bağlamında Üniversitelerin gelişimini, değişimini, yapılanmasını bu dönemlerdeki siyasal süreçler bağlamında açıklama amaçlanmıştır. Tarihsel süreç ve siyasal hukuksal zemin üzerinden yapıların kuruluş ve yeniden düzenleniş biçimine tarihselci yapısalcı bir perspektifle yaklaşım bu çalışmada yöntem olarak belirlenmiştir.